Czym jest geopolityka? To bardzo popularny obecnie termin z dziedziny nauk politycznych, łączący je ze zjawiskami i procesami geograficznymi. Użyty po raz pierwszy pod koniec XIX wieku, od paru lat zyskał na popularności, a książki, wykłady i spotkania jej poświęcone gromadzą wielu chętnych – w tym również amatorów. Obecnie tego pojęcia używa się najczęściej w pięciu znaczeniach. Po pierwsze jest to dyscyplina skupiająca się na szukaniu relacji uwarunkowań geograficznych dla polityki zagranicznej.

Geopolityka – mnogość znaczeń

Nieco pokrewnym znaczeniem jest także ujmowanie geopolityki jako nauki interdyscyplinarnej, która koncentruje się na badaniu zależności między czynnikami geograficznymi i historycznymi w procesach powstawania, rozwoju i upadku wielkich imperiów. Praktyczne przełożenie takiego ujęcia poprowadziło do powstania paradygmatu funkcjonującego w naukach politycznych, zgodnie z którym wszelkie procesy i zjawiska należy rozpatrywać przede wszystkim w kontekście geograficznym. Funkcjonuje także pojęcie „geopolityka stosowana”, określająca metody wykorzystywania wiedzy zdobytej wedle powyższych metod, by dzięki niem realizować cele polityczne.

Historia, rozwój, krytyka dyscypliny

W oryginalnym, zastosowanym po raz pierwszy przez Rudolfa Kjellena znaczeniu geopolityka jest jednym z elementów opisu danego państwa. Obecnie jednak w pierwotnym znaczeniu termin ten funkcjonuje rzadko. Najczęściej można się spotkać z zastosowaniem praktycznym. Wielu publicystów, szczególnie o konserwatywnych poglądach, odwołuje się do koncepcji geopolitycznych podczas analizy wydarzeń na arenie międzynarodowej. Jest to wygodna matryca do poruszania tematyki rywalizacji pomiędzy poszczególnymi mocarstwami. Z uwagi na swoją popularność koncepcje te są też krytykowane. Głównym zarzutem jest podporządkowywanie faktów pod z góry założone tezy.